Asystent międzykulturowy w szkole – klucz do integracji, zrozumienia i lepszych wyników uczniów
Gdy do polskich szkół zaczęły trafiać setki dzieci cudzoziemskich – przede wszystkim z Ukrainy, ale także z innych krajów – przed nauczycielami i dyrekcjami pojawiły się zupełnie nowe wyzwania. Jak pomóc dzieciom, które nie znają języka? Jak zbudować zaufanie z rodzicem, który nie rozumie polskiego systemu edukacji? Jak nauczyciel ma prowadzić lekcje dla klasy złożonej z dzieci z różnych kultur?
Odpowiedzią na te pytania są asystenci międzykulturowi. Ich rolą jest zmienianie polskiej szkoły od środka.
Kim jest asystent międzykulturowy?
To nie tylko tłumacz. To osoba, która rozumie język, kulturę i emocje dziecka. Jest łącznikiem między uczniem, nauczycielem a rodzicem. Wspiera nauczyciela, pomaga dziecku zrozumieć lekcje, odczytać intencje, poczuć się bezpiecznie. Tłumaczy nie tylko słowa, ale i emocje, zasady, normy.
Jest blisko dzieci, ale także blisko dorosłych – towarzyszy całej społeczności.
„Asystent to osoba zaufania. Ktoś, kto rozumie, nie musi zgadywać. Rozumie język, kulturę i sytuację dziecka” – mówi Maja Skoczek, liderka zespołu asystentów Fundacji Ukraina.
Wsparcie, które czuć w klasie (i w domu)
Dla wielu uczniów asystent to pierwsza osoba w szkole, z którą mogą się swobodnie porozumieć. Dzięki temu dzieci szybciej się uczą, chętniej przychodzą do szkoły i odważniej wchodzą w relacje z rówieśnikami. Ale to nie koniec, bo asystent wspiera także rodziców. Wielu z nich nie zna języka, nie rozumie zasad działania edukacji w Polsce – jak działają szkoły, co oznacza uwaga w dzienniku, jak przygotować dziecko do sprawdzianu.
To asystent wyjaśnia wszystkie zawiłości polskich szkół i dzięki temu wzrasta frekwencja, zaangażowanie rodziców, zaufanie do szkoły.
„Powinna być osoba, która weźmie rodzica za rękę i przeprowadzi przez to wszystko. Rodzice też są zagubieni, przyjechali z innego kraju, nie znają języka, wszystko jest nowe” – opowiada Yana Lapshyna, asystentka międzykulturowa w Szkole Podstawowej nr 118 im. płk. B. Orlińskiego we Wrocławiu.
Asystenci prowadzą także zajęcia integracyjne, warsztaty artystyczne, dni kultury. Pomagają dzieciom migranckim odnaleźć się w nowym środowisku, a polskim uczniom – zrozumieć ich rówieśników i budować postawy empatyczne.
Realne korzyści dla nauczyciela i szkoły
Praca z dziećmi cudzoziemskimi to wyzwanie, zwłaszcza gdy bariera językowa uniemożliwia podstawową komunikację. Dzięki asystentom nauczyciele mogą skupić się na prowadzeniu lekcji – mają pewność, że dziecko rozumie, co się dzieje w klasie.
„Z perspektywy szkoły to ogromne dobrodziejstwo. My byliśmy zagubieni tak samo jak dzieci. Ale asystenci pomogli nam wszystkim” – podkreśla Jolanta Skotnicka, wicedyrektorka klas 1–3.
Wicedyrektorka zwraca uwagę na jeszcze jeden aspekt: klimat współpracy. „Jeśli jest dobry klimat między ludźmi, to ta współpraca jest skarbem.” Asystent, który rozumie potrzeby nauczyciela i ucznia, wchodzi w klasę naturalnie, partnersko. Pomaga, kiedy trzeba. Obserwuje, wspiera, rozmawia. Buduje bezpieczeństwo.
Jak wdrożyć rolę asystenta międzykulturowego w szkole?
- Zacznij od rekrutacji z sercem. Szukaj osoby, która nie tylko zna język i ma doświadczenie, ale potrafi budować relacje i wzbudza zaufanie. Empatia i komunikatywność są kluczowe.
- Przedstaw asystenta całej społeczności szkolnej. Niech każdy nauczyciel, każde dziecko i każdy rodzic wie, że jest ktoś, do kogo można się zwrócić.
- Daj dostęp do narzędzi. E-dziennik, kontakt do rodziców, udział w radach pedagogicznych – asystent to pełnoprawny członek zespołu.
- Dbaj o ciągłość. Jeśli udało się znaleźć dobrego asystenta – zadbaj, by miał zatrudnienie także w wakacje. Brak ciągłości pracy to jedna z głównych barier systemowych.
Asystent międzykulturowy to inwestycja w jakość edukacji, w integrację społeczną i w bezpieczeństwo emocjonalne uczniów. To rozwiązanie systemowe, które powinno zagościć w każdej szkole, która pracuje z dziećmi cudzoziemskimi – dziś lub w przyszłości.
Jeśli jesteś dyrektorem, nauczycielem, pedagogiem – zapytaj sam siebie:
Czy w mojej szkole jest ktoś, kto pomoże dziecku z innego kraju odnaleźć się w nowej rzeczywistości?
Jeśli nie – czas to zmienić.
Aby zobaczyć, jak inni dyrektorzy i nauczyciele skutecznie współpracują z asystentami międzykulturowymi, sięgnij po sprawdzone materiały.
Na stronie Fundacji na Rzecz Różnorodności Społecznej znajdziesz praktyczne wskazówki i inspirujące historie: Asystentura międzykulturowa –Asystentura międzykulturowa – Asystentki i Asystenci Międzykulturowi i Romscy
Zajrzyj też na kanał mAMY moc na YouTube, gdzie usłyszysz głosy samych asystentów i nauczycieli – mAMy moc – YouTube.
A jeśli chcesz poznać kulisy tej pracy i dowiedzieć się, jak wdrożyć asystenturę w swojej placówce, odwiedź stronę Fundacji Ukraina: Asystenci międzykulturowi – Fundacja Ukraina
WEBINAR dla dyrekcji szkół i organów prowadzących
Jak zatrudnić asystentkę / asystenta międzykulturowego w szkole w ramach rządowego programu „Przyjazna szkoła”? Dowiedz się, jakie przepisy regulują ich pracę, jak wygląda proces zatrudnienia i finansowania oraz jakie wsparcie mogą wnieść do Twojej szkoły.
21 sierpnia 2025 (czwartek), godz. 13:00–14:30 Online
Formularz zgłoszeniowy (do 20 sierpnia): https://forms.gle/6QeoVFGwDmjJvAjRA
Nie przegap okazji, by dowiedzieć się, jak skutecznie wprowadzić do szkoły stanowisko, które realnie wspiera dzieci, nauczycieli i rodziców.
Webinar organizuje Fundacja na rzecz Różnorodności Społecznej w ramach projektu wspieranego przez Save the Children.
MOŻE CIĘ ZAINTERESOWAĆ!
