Najnowszy raport Fundacji Polskie Forum Migracyjne, wspierany przez Save the Children Polska, podkreśla znaczące braki w zakresie wsparcia psychologicznego dla mieszkańców Strzeżonych Ośrodków dla Cudzoziemców (SOC) w Polsce. Prawnicy i psychologowie wyrażają zaniepokojenie, że dzieci oraz szczególnie wrażliwe osoby są przetrzymywane w tych zamkniętych ośrodkach, co stanowi poważne zagrożenie dla ich zdrowia fizycznego i psychicznego, a także może mieć długofalowy wpływ na ich rozwój psychofizyczny.

Ten pionierski raport, pierwszy tego rodzaju w Polsce, podsumowuje doświadczenia organizacji pozarządowej w zakresie udzielania pomocy psychologicznej mieszkańcom SOC. Opiera się na opiniach prawników specjalizujących się w prawie migracyjnym i psychologów pracujących z zatrzymanymi cudzoziemcami oraz na świadectwach migrantów, które zostały zebrane w wywiadach.

Wyniki raportu potwierdzają problemy wcześniej sygnalizowane przez Rzecznika Praw Obywatelskich, takie jak ograniczony dostęp organizacji pozarządowych do ośrodków, stronniczość psychologów zatrudnionych przez Straż Graniczną oraz niewystarczająca liczba psychologów w stosunku do potrzeb mieszkańców.

Raport podkreśla szkodliwy wpływ detencji na zdrowie psychiczne osób przebywajacych w SOC, z których wiele doświadczyło traumatycznych przeżyć w swoich krajach pochodzenia lub podczas migracji. Udokumentowane problemy psychologiczne obejmują lęk, depresję, samookaleczenia i kryzysy samobójcze. Eksperci podkreślają, że zgodnie z prawem krajowym i międzynarodowym, detencja migrantów w SOC powinna być wyjątkiem i trwać jak najkrócej. Obecne praktyki odbiegają jednak od tych standardów prawnych.

Aby zaradzić tym problemom, raport zaleca polskim władzom wdrożenie konkretnych i praktycznych rozwiązań, które priorytetowo traktują wolność zamiast detencji. Kluczowe rekomendacje obejmują opracowanie skutecznych mechanizmów identyfikacji uwzględniających potrzeby prawne i zdrowotne cudzoziemców, zwiększenie dostępu do wsparcia psychologicznego, budowanie zaufania między migrantami a instytucjami państwowymi oraz rozważenie alternatywnych strategii detencji, takich jak zarządzanie przypadkami przez dedykowanych opiekunów.